İŞ NEDİR?
Bir futbol topuna vurunuz, bir basket topunu fırlatınız. Tahta bir çerçeveye çivi çakınız. Herbir durumda bir cisimhareket etmiştir. Bir cismi harekete geçirmek için kuvvet gerekmektedir. Kuvvet bir itme veya çekmedir.
Bir kuvvet daima bir harekete sebep olabilir mi? Üzerinde çalıştığınız masaya bastırın veya odanızın duvarını kuvvetlice itiniz. Masa veya duvar hareket edebilir mi? Ellerinizin avuç içlerini birlikte bastırıp, kuvvetlice itiniz. Eğer zıt kuvvetler birbirini dengeliyorsa elleriniz hiçbir surette hareket etmeyecektir. Dengelenmiş demek kuvvetlerin eşit fakat birbirlerine zıt yönde olduklarını belirtir. Dengelenmemiş demek kuvvetlerden birinin diğerinden daha büyük olmasını gösterir. Hareket, zıt kuvvetlerin dengelenmediği durumda ortaya çıkar.
Masanızı ittiğinizde, masanın da sizi eşit bir kuvvetle ittiğini düşünebilirsiniz. Zıt kuvvetler dengelenmiştir, öyle ki masa hareketsiz halde kalır.
Bir cismi harekete geçirecek olan kuvvet hesaplanabilir. Kuvvetin şiddeti harekete geçirilecek cismin kütlesiyle ivmesine bağlıdır. Masayı harekete geçirmek, bir kitabı hareket ettirmekten daha zordur. Zira, kitabın kütlesi daha azdır. Kuvvet birimi newton (N) olup, F harfi ile gösterilir.
İş:
Çim biçmek bir iştir. Bir arabayı yıkamak ve ağırlık kaldırmak ta işe bir örnektir. Fizikte ise işin kesin bir tanımı vardır. İş, kuvvet ile bunun etkisiyle kuvvet doğrultusunda hareket eden bir cismin aldığı yolun
çarpımıdır.
İş= Kuvvet x yerdeğiştirme simgesel olarakta; W=F.x ile ifade edilir.
Kuvveti newton cinsinden ve yolu ise metre cinsinden ölçüyoruz. İş birimi joule (J) dür. Bir newtonluk kuvvetin tesiriyle bir metre yol alan bir cisme yapılan iş bir jul’dür. 10 newtonluk kuvvetin etkisiyle 1 metrelik taşınan bin sandık üzerinde yapılan iş ise 10 jul’dür.
Örnek: 100 newtonluk bir kuvvetin etkisiyle beton bir blok 1,5 m hareket ettiriliyor. Yapılan iş nedir?
Çözüm : iş= kuvvet x yerdeğiştirme
W= F.x
W= 100 N . 1,5m
W= 150 N.m = 150 Joule
|